موذمار که میگن ایشونه :دی

اسرار حیات وحش | مار چلیپر، تنها گونه ی مار در ایران است که برای دفاع از خود تظاهر به مردن میکند

مثلا من مرده ام!

   این مار که روی زمین افتاده و دهان خود را باز کرده درحقیقت زنده است. این جانور گرچه شکل یک مار مرده به خود گرفته است، اما تا دقایقی بعد دوباره به راه خود ادامه میدهد. مار«چلیپر» که او را در جهان با نام علمی Natrix tessellate میشناسند، تنها گونه ی مار ایران است که این حرکت عجیب را انجام میدهد. او خود را وارونه روی زمین می اندازد، دهان خود را باز میکند و این طور جلوه میدهد که کاملا مرده است. اما چرا چلیپر این کار را میکند؟ بهتر است برای فهم رفتار او، ابتدا با زندگی اش آشنا شویم.

   حیات مار چلیپر به آب وابسته است. این مار همیشه در حاشیه ی رودها و دریاچه های آب شیرین و گاهی در مصب رودها که به دریا میریزند (آب های لب شور) دیده میشود. زیستگاه مار چلیپر در سراسر جلگه ی خزر، در سراسر کوهستان شمالی و غربی ایران است و همچنین گاهی در امتداد رودهای بزرگ تا حاشیه ی دشت های ایران مرکزی و تا مرکز دشت های غرب زاگرس دیده میشود. این مار در امتداد زاینده رود تا تالاب گاوخونی پراکنش دارد و حتی در مجاورت ماسه بادی های اطراف شهر ورزنه دیده میشود.

   در خارج ایران هم محل زیست این مار در کنار آب است و پراکنش وسیعی از مرکز و جنوب اوروپا تا شرق آسیا دارد.

   مار چلیپر مشخصات ظاهری خاصی دارد. پوزه ای کشیده و مثلثی شکل، گردن مشخص، بدن و دم کشیده و فلس های پشتی از مشخصه های اوست. در نمونه های بالغ، سطح پشتی سر و بدن زیتونی خاکستری، سبز روشن، قهوه ای یا خاکستری تیره است. رژیم غذای این مار غالبا شامل ماهی ها و دوزیستان است. این مار بهتر از هر مار خشکی زی دیگری در ایران توانایی شکار ماهی در زیر آب را دارد. اما توان دفاعی او از خود بسیار پایین است.

   مار چلیپر در برخورد با خطر رفتار بسیار منحصر به فردی دارد؛ او در مواجهه با دشمن (شامل پرندگان،پستاندارانی مثل خدنگ و روباه و حتی انسان)فورا فرار میکند؛ اما اگر راه گریزی نداشته باشد، وارونه و با دهان باز روی زمین می افتد تا تظاهر کند مرده است.حتی گاهی برای کامل کردن نقشه ی خود مقداری خون نیز بالا می آورد. این رفتار که به نام  «خونریزی خود به خود »(autohaemorhaging)شناخته میشود، در ایران تنها در این گونه دیده میشود. اکثر جانوران تمایلی به خوردن مار مرده و خون آلود ندارند و به این ترتیب مار چلیپر دشمن خود را فریب میدهد. حتی انسان هایی که قصد صید و کشتن مار چلیپر را داشته باشند هم فریب این مار را مبخورند و وقتی تصور کنند که مار زخمی شده و مرده است، آن را به حال خود رها میکنند.

 منبع : ماهنامه ی سرزمین من شماره ی آذرماه 95، خسرو رجبی راده(خزنده شناس)